Bij nader inzienBalkon is geen trendvolger

Wanneer mag je de welstandsadvisering ambtelijk afdoen, en wanneer moet je de adviescommissie raadplegen? Sinds 2013 leek het antwoord duidelijk: ambtelijke welstandsbeoordeling is de regel, de commissie wordt alleen geraadpleegd indien het college van b en w dat nodig vindt.


Googlestreetview-afbeelding van de achterzijde van het bouwblok, aan een semi-openbaar parkje. Rechts de stalen balkons in verandastructuur, die als ‘trendsetter’ gelden.

In de praktijk worden de meeste kleine plannetjes ambtelijk afgedaan door het secretariaat van de ambtelijke commissie of door een gemandateerde rayonarchitect of commissiecoördinator. Wanneer de secretaris het nodig vindt, wordt de commissie geraadpleegd. Maar er is geen wettelijke plicht om bepaalde plannen aan de commissie voor te leggen.

Casus in De Baarsjes
De Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State bepaalde onlangs dat er wel degelijk situaties zijn waarin een plan moet worden voorgelegd aan de adviescommissie. De casus is het plaatsen van balkons over de hele breedte aan de achterzijde van een negentiende-eeuws pand in De Baarsjes in Amsterdam.
Omdat de balkons boven de bestemming ‘tuin’ komen te hangen, moet worden afgeweken van het bestemmingsplan. De planregels bepalen dat voor een afwijking aan de achterzijde geen stedenbouwkundige toets nodig is, maar alleen een welstandsbeoordeling.
De gemeente heeft besloten tot een ambtelijke welstandsbeoordeling, omdat het balkon lijkt op een ander balkon in hetzelfde bouwblok, dat als trendsetter wordt beoordeeld. Beide balkons hebben een ‘verandastructuur’.
Volgens de welstandsnota kunnen plannen ambtelijk worden afgedaan, als het advies van de commissie voorspelbaar is, bijvoorbeeld als het plan aansluit bij een trendsetter.

Wetswijziging
De Afdeling Bestuursrecht komt tot een andere conclusie. De zogenoemde trendsetter is minder breed en minder diep dan het balkon waarvoor nu vergunning wordt aangevraagd. Omdat er dus geen sprake is van een trendvolger had het college het bouwplan volgens de Welstandsnota moeten voorleggen aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit voor een gewogen oordeel. Omdat dat niet gebeurd is, is het collegebesluit niet zorgvuldig voorbereid en kan dus niet in stand blijven, meent de Afdeling van de Raad van State.

Daarmee bevestigt de Raad van State dat de wetswijziging van 2013 niet veel betekenis heeft gehad. ‘Welstandsbeoordeling is ambtelijk, tenzij b en w een advies van de commissie nodig vinden’ is de nieuwe regel, maar als b en w in een beleidsnota of in een verordening hebben vastgesteld wanneer de adviescommissie wordt geraadpleegd – en de meeste gemeenten hebben dat gedaan – dan is dat beleid dus leidend voor de vraag of een plan voor de commissie wordt geagendeerd, ook al zegt de wet dat ambtelijke beoordeling de regel is.

Uitspraak te vinden op rechtspraak.nl onder nummer ECLI:NL:RVS:2022:159  

Flip ten Cate | maart | 2022
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: https://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief